Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha
ul. Marii Konopnickiej 26
30-302 Kraków
tel.: 12 2672703,
12 2673753
fax: 12 2674079
mail: muzeum@manggha.pl
ul. Marii Konopnickiej 26
30-302 Kraków
tel.: 12 2672703,
12 2673753
fax: 12 2674079
mail: muzeum@manggha.pl
Trudno w krótkim tekście scharakteryzować nawet w zarysie bogatą i ciągle powiększającą się spuściznę archiwalną, aby nie powstało uczucie niedosytu. Najłatwiej uzmysłowić sobie, iż archiwum jest odzwierciedleniem biografii reżysera. Każdy film, każda sztuka teatralna ma dokumentację będącą świadectwem pracy nad danym dziełem. Przepastne materiały filmowe rozciągają się od zrealizowanego w konwencji filmu niemego Złego chłopca, aż do mających oficjalną premierę w 2017 roku Powidoków. Są to między innymi: prywatne zapiski, szkice, scenopisy i scenariusze (ciągle zmieniane, udoskonalane, posiadające różnych auto-rów i wiele wersji), korespondencja prywatna i urzędowa, fotosy, materiały związane z promocją i dystrybucją filmów, książki, plakaty, rekwizyty filmowe oraz skrupulatnie zbierane wycinki prasowe. Podobną dokumentację mają wyreżyserowane przez Wajdę sztuki teatralne. Nie wszystkie wymarzone projekty udało się zrealizować. Niektóre dokumenty świadczą o pracy nad wybranymi tematami przez kilka lat, a nawet – jak w przypadku Przedwiośnia – przez dziesięciolecia. Inne źródła tylko sygnalizują pewien ślad, chwilowe zainteresowanie daną tematyką. Same niezrealizowane projekty filmowe to ponad sto tytułów, teatralnych przynajmniej kilkanaście. Dołączmy do tego udokumentowany udział Wajdy w wielu festiwalach, aktywne uczestnictwo jako organizator i koordynator w licznych instytucjach filmowych czy wreszcie kierowanie Zespołem „X”. Niemniej istotnymi materiałami, świadczącymi o żywej recepcji dorobku twórczego Wajdy, są prace magisterskie i doktorskie, czasem przysyłane do archiwum na jego osobistą prośbę. W archiwum przechowywane są również cenne materiały dotyczące zarówno młodości Andrzeja Wajdy, jak i jego najbliższej rodziny. Znajdują się tu między innymi: rodzinne fotografie, korespondencja i dokumenty urzędowe (w tym świadectwa szkolne). Wyjątkową wartość mają również dzienniki i kieszonkowe kalendarze, systematycznie, acz z różną częstotliwością, prowadzone od lat czterdziestych do końca życia. Stanowią one nieoceniony materiał do poznania profilu osobowościowego Wajdy, jego sposobu pracy i odbioru przez niego rzeczywistości. Niektóre z nich same w sobie obrazują nie tylko osobowość artysty, ale okazują się kunsztownymi dziełami artystycznymi: szkice ilustrujące strony dzienników są wyrafinowanym dopełnieniem przemyśleń, które Wajda uzewnętrzniał za pomocą pisma. Nadzwyczajną wartość ma również obszerna korespondencja ze współpracownikami (aktorami, pisarzami, innymi reżyserami), ludźmi ze świata kultury i polityki. Działalność społeczna Wajdy została udokumentowana w różnych projektach, zrealizowanych lub nie, na które składają się między innymi: Panorama Powstania Warszawskiego, Orzeł Morski w Gdyni, Pochód na Wawel, Pawilon Wyspiańskiego, radomska „Elektrownia” czy w końcu najważniejsze chyba zrealizowane marzenie reżysera i jego małżonki: Centrum Sztuki i Techniki Japońskiej „Manggha”.
Prawdziwą skarbnicą informacji o bogatym życiu Wajdy są nagrania nie tylko filmów (fabularnych, dokumentalnych i tych nakręconych o samym reżyserze) oraz przedstawień teatralnych, ale także zapisy z planów filmowych, spotkań autorskich, dokumentujące wypowiedzi dla mediów, audycje i programy telewizyjne poświęcone polskiemu artyście, a także nagrania dźwiękowe o unikalnym już dzisiaj charakterze, relacjonujące spotkania z widzami. W archiwum znajduje się również niewielka w skali całej kolekcji muzeum Manggha liczba rysunków Wajdy, niezwiązana z jego tematami filmowymi i teatralnymi, nierzadko z najwcześniejszego okresu jego twórczości. Szczególnie cenną częścią zbiorów jest obszerna biblioteka, na którą składają się pozycje poświęcone Wajdzie oraz książki z prywatnego księgozbioru reżysera, gromadzone na przestrzeni lat, nierzadko posiadające autorskie dedykacje. Powyższy opis jest tylko zarysem, małym wycinkiem obrazującym rzeczywistość, z którą styka się każdy, kto choć raz odwiedził Archiwum Andrzeja Wajdy. Jest to archiwum żywe, nie tylko dlatego, że cały czas udostępnia na różne sposoby własne zasoby, ale także w wyniku stałego powiększania się jego materiału badawczego i pola do naukowej eksploatacji. Świadczy o tym zakres wykorzystywania materiałów archiwalnych nie tylko w publikacjach naukowych, popularnonaukowych i pracach dyplomowych, ale także w filmach poświęconych Wajdzie, licznych wystawach, a także opracowaniach źródłowych. Wyjątkową pozycję stanowią udostępnione w postaci faksymile notatki artysty: wydany we Włoszech zeszyt roboczy z jego podróży do Izraela i Ziemi Świętej w 1988 roku, podczas której wystawił w Narodowym Teatrze Habima "Dybuka" Szymona An-skiego, a także egzemplarz reżyserski do Makbeta, ostatnie-go przedstawienia wyreżyserowanego przez Wajdę na deskach Teatru Starego.